نوری شریفی
فعال حقوق زنان و
فعال حقوق بشر
فرهنگ تجاوز یک مفهوم جامعه شناختی است برپایه موقعیتی که تجاوزدرجامعه فراگیرشده وعادی تلقی شود.درجوامع مختلف ،
فرهنگ تجاوز معیارهای متفاوتی راشامل می شود اما بطورکلی میتوان ازآن بعنوان «ناامنی پیوسته محیط برای زنان » نام برد.
البته تجاوزکردن
درانحصارمردان نیست وزنان نیز تنها قربانیان نیستند.مردان به مردان تجاوز میکنند،
زنان نیز به مردان تجاوزمیکنند، اما چیزی که تجاوز را مسأله ای مردانه تبدیل میکند
این واقعیت است که مثلا درامریکا ۹۹درصد تجاوزهای گزارش شده توسط مردان انجام
میشود.دراینجا مثال هایی راازفرهنگ تجاوزعنوان میکنم :
سرزنش قربانی(خودش
میخواست، کرم ازخوددرخت است) ، کم اهمیت جلوه دادن آزارجنسی (حالا دستی بهت زده
مگر چه شده)،
جوکهای واضح جنسی ،
تحمل ومدارادربرابرآزارجنسی ، بررسی علنی پوشش ، شرایط روانی،انگیزه وگذشته قربانی
، تعریف مردانگی به سلطه گری وازنظرجنسی مهاجم ، وتعریف زنانگی به سلطه پذیری
وازنظر جنسی منفعل بودن ، تحت فشارگذاشتن مردان برای فاتح بودن وتحت فشارگذاشتن
زنان برای اینکه سردبنظرنیایند.، این ادعا که فقط به زنان بی قیدوبند تجاوزمیشود
واین ادعا که به مردان تجاوزنمیشود یا فقط به مردان ضعیف تجاوز میشود ، سرباززدن
ازجدی گرفتن اتهام تجاوز ، یاد دادن به زنان که موردتجاوزقرارنگیرند بجای یاد دادن
به مردان که تجاوزنکنند ، همچنین ناهنجاریهایی مانند نژادپرستی ، هوموفوبیا یا
همجنس هراسی ، سن گرایی ، نابرابری دینی ، اختلاف طبقاتی ، و دیگرگونه های تبعیض
راهم میتوان جزوفرهنگ تجاوز دانست .فرهنگ تجاوزبخشی ازتمام کشمکش های اجتماعی
،جمعی ومحیطی ماست. فرهنگ تجاوزفقط درباره سکس ورابطه جنسی نیست بلکه محصول گرایش
کلی به سلطه مردانه است.خشونت جنسی تنها یکی ازشکلهای ابرازاین گرایش است.
زارون برنت درکتاب فرهنگ
تجاوزخودمینویسد : "یک زن باید دایم به این فکرکند که کی میرود؟چه وقتی
ازروزاست یا کی به مقصد میرسد ویا کی باید برگردد؟ چه روزی ازهفته است اگراحیانا درنقطه
ای ازاین جابجایی تنهابماند و.....فهرست این نکته های قابل تامل ادامه دارد، اما ما
مردان آزادهستیم هروقت ازروزیا شب ،درحاشیه یامرکزشهر،درهوای بارانی یا آفتابی
بیرون برویم. برای فهمیدن فرهنگ تجاوز بیاد داشته باشید که دست کم نیمی ازجمعیت
جهان ازاین آزادی برخوردارنیستند."
فرهنگ تجاوز در ایران
به چه گونه است ؟
محرزترین مورد ازموارد
فرهنگ تجاوزدرایران خشونت وتجاوزجنسی است ،چرا که متأسفانه موارد دیگردرجامعه
یاخانواده عادی تلقی شده است. اگرچه ازهمین موردهم آمارمستندی وجود ندارد، تنها
آمارموجود، مربوط به یکی ازبزرگترین پژوهش هایی است که درباره خشونت درمورد زنان
درسال ۱۳۸۲ انجام شده که آنهم به تجاوزجنسی مربوط میشود نه موارددیگری ازفرهنگ
تجاوز، که براساس آن ۱۰.۲درصد اززنان گفته بودند که ازآغاززندگی تابه امروزباخشونت
جنسی وناموسی درخانواده روبروبوده اند، ویا درتحقیقی راجع به روسپیگری، این رقم
چیزی بین ۲۲ تا۲۵ درصدعنوان شده ،واین مسأله درمورد فرارزنان ازخانه بین ۱۲ تا۳۶ درصددرحال
تغییراست.این آمارهای پراکنده ای که ازتجاوزدرایران بدست آمده تنها شامل مواردی
میشود که به مراجع قضایی مراجعه کرده اند(۵۲۰۰پرونده) وهیچ گزارش آماری دیگری
دردست نیست.البته این بدان معنا نیست که مسأله ای هم وجودندارد اگرچه اذعان
دولتمردان جمهوری اسلامی ایران برآن است که اینها آمارواقعی درجامعه است.خشونتهای
خانگی (تمام آزارهای جنسی که محارم انجام میدهندوقربانی ازترس آبرواغلب سکوت
میکند)، بهره کشی وآزارکودکان (چه درمورد کودکان کاریا کودکان درمحیط های آموزشی)،
ازدواج درسنین پایین ویا ازدواج های اجباری درمورد دختران ویا زنان بیوه. نمونه آن
تعرض وآزارجنسی پسران درشوشتردرسال بود ۱۳۹۷که گفته شد متعرضین مشکلات روانی
داشتند. سؤال اینجاست که آیاتحت درمان قرارگرفتند؟ یا بلافاصله به جامعه برگردانده
شدند تا اجتماع شاهد تعرض های بیشتری ازآنان باشد؟، ومثال دیگر ، تجاوزبه 41 تن
ازدختران ایرانشهری دراستان سیستان وبلوچستان درسال ۱۳۹۷که گفته شد ربایندگان با لباس
سپاه وبسیج بودند وبا اسلحه دختران راربودند. در همین رابطه هم امام جمعه اهل سنت
ایرانشهررا به پیگرد قانونی تهدید کردند بخاطراینکه
این خبررارسانه ای کرده بود ، و.....آمارهای بسیارزیاد آشکاروپنهان که آمارهای
خاموش نام گرفته است . بیش از 80 درصد موارد
تجاوز به دلایل مختلف گزارش نمی‌شوند و حتی پزشکی قانونی هم به ندرت اطلاعاتی از
کسانی که با پرونده تجاوز مراجعه میکنند منتشر میکند. آیا قانون تا چه اندازه به این مسایل میپردازد ویا بطورجدی
مشکلات ناشی ازآن راپیگیرانه بررسی میکند؟ آیا پس ازآن نتیجه تحقیقات درکجا ثبت
میشود، آیابه گوش مردم میرسد؟ به مورددیگری اشاره میکنم، صادق کوشکی دربرنامه
تلویزیونی رخشان بنی اعتماد کارگردان سینمای ایران را ازبابت اینکه فراخوان
برگزاری مراسم یاد بود برای جانباختگان حادثه سقوط هواپیمای ایران-اوکراین داده
بود مخاطب قرارمیدهد ومیگوید:«اگردست عبدالمالک ریگی به توودخترت وکس وکارت میرسید
میدانید چه میشد »بعد با تمسخراضافه میکند « شاید شماخوشتان بیاید امامردم ایران
خوششان نمی آید». این چه معنایی دارد وقتی تلویزیون ملی وقیحانه میگوید که
تجاوزچیزی است که ممکن است یک زن ازآن خوشش بیاید، این دقیقأ نقض امنیت اجتماعی
است. زمانیکه فرهنگ تجاوزدرتریبون رسمی ترویج و بازتولید میشود،اینکه بنشینند وبه
مواضع سیاسی یک کارگردان زن سینمای ایران با تحقیرجنسی جواب دهند ، این یعنی تأیید
فرهنگ تجاوزدرجامعه، بهمین خاطراست که زنان جامعه ما به سیستم کیفری وقضایی
اعتمادی ندارند چراکه آنهارانماد مردسالارانه میدانند، کدهای قانونی محدودهستند وشامل
بسیاری ازرفتارهایی که زنان به آن تجاوزمیگویند نمیشود.این عدم حمایت قانون
درجامعه ،زنان را به موجوداتی سرخورده تبدیل میکند، موجوداتی که پس ازبی توجهی ها
وعدم اعمال قانون وقضاوت نادرست ، به اعمال سرکوب برعلیه خودش می پردازد..
فرهنگ تجاوزمسأله ای
است که هرروزه به شکل های مختلف درزندگی روزمره هریک ازما اتفاق می افتد پس
ماهرروزاین فرصت را داریم که رفتارها وعقاید خود درمورد جهت گیری هایی که باعث
ادامه این فرهنگ می شودرا بررسی کنیم، ازنگرش هایی که درموردهویت جنسی داریم گرفته
تا سیاست های ضد انسانی که دولت درجامعه ازآن حمایت میکند. درسال ۲۰۱۹ موضوع «خشونت
جنسی وتجاوز » برای ۱۶ روز کنشگری درراستای رفع خشونت اززنان ، نهاد زنان سازمان
ملل متحد ۱۶ روش رابا توجه به شعارشان برای مقابله با فرهنگ تجاوزپیشنهاد داده که
بطورخلاصه آنهارابیان میکنم.
1-فرهنگ رضایت مشتاقانه یاهمان توافق جنسی
راایجادکنیم.
.2-درباره علل اصلی
صحبت کنیم.
.3-مردانگی
رابازتعریف کنیم.
.4-سرزنش قربانی
رامتوقف کنیم.
.5-سیاست تسامح
صفراتخاذکنیم.
.6-درک خودازفرهنگ
تجاوزراگسترش دهیم.
.7-رویکردچندجانبه
ومتقاطع اختیارکنیم.(یعنی توجه داشته باشیم فرهنگ تجاوزبدون درنظرگرفتن هویت جنسی
، وضعیت اقتصادی، نژاد، مذهب، ویا سن همه راتحت تأثیرقرارمیدهد. ازبین بردن آن
بمعنای کنارگذاشتن تعاریف محدودکننده جنسیتی وجنسی است)
.8-تاریخ فرهنگ
تجاوزرابدانیم. ( اینکه درطول تاریخ فرهنگ تجاوزبخصوص تجاوزجنسی بعنوان حربه جنگ
وظلم وستم مورداستفاده قرارگرفته وازآن برای تخریب جایگاه زنان ، پاکسازی قومی
ونسل کشی استفاده میشده)
.9-روی زنان سرمایه
گذاری کنیم .( ازنظر توانمندسازی وحمایت ازآنها)
.10-به بازماندگان
تجاوز وخشونت گوش کنیم ،چراکه امروز بیش ازگذشته صحبت میکنند.
.11-به تجاوزجنسی
نخندیم.
.12-فرهنگ تجاوزجنسی
بخاطروجودیکسری قوانین تبعیض آمیزدرمورد ازدواج،طلاق ،وحضانت تشدید میشود.بانک
اطلاعاتی جهان رابررسی کنید، ببینید درکشورخودتان چه کارهایی میتوانید انجام دهید.
.13-مصونیت ازمجازات
را پایان دهیم.
.14-ناظرفعال باشیم.
.15-نسل آینده
راآموزش دهیم.
.16-گفتگو راشروع
کنیم یابه آن بپیوندیم ( درموردچگونگی همکاری مشترک برای پایان دادن به تجاوزجنسی
درجامعه خودصحبت کنید وعلیه فرهنگ تجاوزمتحد شوید).
توجه به این نکات
براستی که میتواند ذهنیت ودیدگاه مارا نسبت به فرهنگ تجاوز درجامعه تغییردهد وآن
را اصلاح کند.
درقانون مجازات های
اسلامی درایران هیچگونه اشاره ای به تجاوزدرمعنای عام آن که شامل انواع دست درازی
ها به محدوده شخصی وخصوصی افراد چه درخانواده ویا جامعه میباشد، نشده است. تنها
شکل خاص آن یعنی تجاوز جنسی درقانون قید گردیده که اصطلاحأ " زنا "
نامیده میشود ومشمول زنای باعنف ( توسل به زور) وزنای بدون عنف (بارضایت)، شده است
که هریک مجازاتهای خودرا دارد اگرچه بخاطر زن ستیزی وبی اهمیت دانستن ارزش انسانی
در جامعه ایران ، درنهایت حکم ومجازات برعلیه قربانی صورت میگیرد.
اعلامیه جهانی حقوق
بشر با صراحت به عدم تفکیک جنسیت اشاره دارد.
ماده 2: عدم تبعیض
ماده 3: حق حیات برای
همه
ماده 6: ارزش انسانی
ماده 7:تساوی
دربرابرقانون
ماده 8:رعایت حقوق
انسانی توسط قانون
مواردی که هیچگونه
اثری ازآن را درجامعه ایران نمیتوان دید ودولتمردان جمهوری اسلامی ایران درجهت نقض
هرچه بیشتر این موارد حقوق بشری به فعالیت خود کماکان ادامه میدهند.
با درک فرهنگ تجاوز ،
سهمی در ریشه کن کردن آن درجامعه داشته باشیم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر