به مناسبت روز جهانی مبارزه علیه اعدام
مریم مرادی
دهم اکتبر روز جهانی مبارزه با اعدام، نخستین بار در سال ۲۰۰۳ از سوی «ائتلاف جهانی علیه مجازات مرگ» برای حمایت از لغو مجازات اعدام و افزایش آگاهی از شرایط زندانیان محکوم به اعدام، معرفی و نام‌گذاری شده است که اهمیت پرداختن به این موضوع و تلاش برای توقف این روند بیش از پیش برجسته می‌شود.
"روز پنجشنبه 19 مهر 1403 هم زمان با روز جهانی مبارزه
علیه اعدام، تعداد 5 نفر زندانی در دو شهر شیراز و ارومیه اعدام شدند." (1)
"در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام،
مقامات قضایی جمهوری اسلامی بامداد چهارشنبه ۱۱ زندانی از جمله یک زن و یک بازنشسته
آموزش و پرورش را در زندان قزل‌حصار استان البرز اعدام کردند." (2)
"جمهوری
اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳، بیش از ۷۵ درصد از کل اعدام‌های ثبت شده جهانی را به خود اختصاص داده است، از اکتبر
۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴، دست‌کم ۸۱۱ ایرانی را اعدام کرده و با اعدام ۲۳ زن در این
مدت، بالاترین تعداد اعدام زنان در دهه گذشته را نیز به نام خود ثبت کرده
است." ((3
" دستگاه قضایی جمهوری اسلامی، تنها در مهرماه سال جاری بیش از ۱۴۰ تن را به دار
آویخته که ۳۵ نفر آنها تنها در هفته گذشته و ۱۷ نفر تنها در یک روز یعنی ۲۵ مهر
اعدام شده‌اند." ((4
بیش از 4 دهه است که سایه ی جنایتها، فسادها و
وحشیگریهای جمهوری اسلامی بر ایران مستولی است و به‌طور پیوسته با کشتار،
شکنجه و اعدام به عنوان ابزاری برای حفظ قدرت و سرکوب مخالفان خود استفاده کرده
است. این اعدام‌ها علاوه بر افرادی که به جرایم جنایی محکوم شده‌اند، شامل فعالان
سیاسی، اجتماعی ، اقلیت‌های مذهبی ، زنان و حتی شامل کودکان نیز می‌شود. یکی از
مهمترین جنبه‌های نگران‌کننده، عدم شفافیت در روند دادرسی ها و محاکمات ناعادلانه است. بسیاری از متهمان بدون دسترسی به وکیل مناسب و
در محاکمات غیرشفاف و سریع ، به اعدام محکوم میشوند که این امر نقض آشکار حقوق
بشر و مغایر با استانداردهای جهانی عدالت است. بنا بر گزارش‌های بین‌المللی، ایران
یکی از بالاترین آمارهای اعدام در جهان را دارد.) 5( برخی از جنایاتی که
جمهوری اسلامی از طریق اعدام مرتکب می‌شود عبارتند از:
اعدام مخالفان سیاسی: جمهوری اسلامی از دهه ۱۳۶۰ به بعد، مخالفان
سیاسی، اعضای گروه‌های اپوزیسیون، فعالان حقوق بشر و حتی کسانی که به شکلی علنی از
حکومت انتقاد کرده‌اند را به اتهاماتی مانند "محاربه" یا "افساد فی‌الارض"
اعدام کرده است. اعدام‌های دسته‌جمعی مخالفان سیاسی در سال ۱۳۶۷ یکی از بارزترین
نمونه‌های این جنایتها است.
اعدام افراد زیر سن قانونی: ایران یکی از معدود کشورهایی است که هنوز افراد
زیر سن قانونی (کمتر از ۱۸ سال) را اعدام می‌کند. این اقدام نقض آشکار حقوق کودکان
و تعهدات بین‌المللی است که ایران پذیرفته است، اما همچنان به اجرای این مجازات
ادامه می‌دهد.
اعدام با اتهامات مبهم و نامشخص: بسیاری از اعدام‌ها در جمهوری جنایتکاراسلامی
بر اساس اعترافات تحت شکنجه یا اتهامات مبهمی مانند "توهین به مقدسات"
یا "فساد اخلاقی" صورت می‌گیرد. این اتهامات به شکلی گسترده برای سرکوب
عقاید دینی، مذهبی و اجتماعی مخالف با دیدگاه‌های حکومتی استفاده می‌شود.
عدم شفافیت در فرایند قضایی: دادگاه‌های فاسد جمهوری اسلامی، به ویژه در
پرونده‌های اعدام، معمولاً فاقد دادرسی عادلانه و شفاف هستند. بسیاری از متهمان به
وکلای مناسب دسترسی ندارند و محاکمه‌ها به صورت سریع و بدون بررسی دقیق شواهد صورت
می‌گیرد.
اعدام به جرم‌های غیرخشونت‌آمیز: جمهوری اسلامی افراد را به دلیل جرایمی مانند
قاچاق مواد مخدر یا جرایم اقتصادی که هیچ جنبه خشونت‌آمیز ندارند، اعدام می‌کند در
حالی که این نوع اعدام‌ها در تضاد با اصول حقوق بشر است.
اعدام اقلیت‌های قومی و مذهبی: بسیاری از اعدام‌ها در جمهوری اسلامی مربوط به
اقلیت‌های قومی و مذهبی مانند بلوچ‌ها، کردها، و بهایی‌ها است. این گروه‌ها اغلب
با اتهامات سیاسی یا مذهبی روبرو میشوند و اعدام به‌عنوان ابزاری برای سرکوب علیه
آنها استفاده می‌شود.
اعدام زنان: اعدام زنان در جمهوری اسلامی، به‌خصوص در مواردی که به
دلایل ناعادلانه و بدون دادرسی عادلانه صورت می‌گیرد، بازتاب‌دهنده نقض گسترده
حقوق بشر و عدم توجه به حقوق زنان و کرامت انسانی در این کشور است. زنان فعال
سیاسی و حقوق بشری که در معرض اعدام‌های غیرعادلانه قرار دارند. در طول دهه‌های
گذشته، زنانی که به مخالفت با رژیم برخاسته یا برای حقوق بشر و حقوق زنان فعالیت
کرده‌اند، همواره تحت تعقیب قرار گرفته و برخی از آنها به اتهامات سیاسی مانند
"محاربه" یا "اقدام علیه امنیت ملی" اعدام شده‌اند. برخی از
زنان که در شرایط خشونت‌آمیز خانوادگی قرار داشته‌اند و تلاش کرده‌اند از خود دفاع
کنند، به اتهام قتل همسر یا اعضای خانواده با مجازات اعدام مواجه شده‌اند. این
زنان اغلب در شرایطی بدون حمایت قانونی و اجتماعی قرار دارند که باعث شده به دفاع
از خود پرداخته و سپس محکوم به اعدام شوند. زنان از اقلیت‌های قومی و مذهبی،
به ویژه زنان بلوچ، کرد، و بهایی نیز در معرض اعدام‌های غیرعادلانه قرار دارند.
این زنان اغلب به اتهامات سیاسی یا مذهبی محکوم میشوند، در حالی که بسیاری از آنها
تنها به دلیل تعلق به این گروه‌های اقلیت مورد هدف قرار گرفته‌اند و اعدام میشوند.
این موارد تنها بخشی از الگوی گسترده سرکوبگری جمهوری
اسلامی است که از مجازات اعدام به عنوان یک ابزار برای حفظ قدرت و خاموش کردن صدای
مخالفان استفاده می‌کند. نقض مکرر حقوق بشر توسط این حکومت جنایتکار و استفاده
سیستماتیک از اعدام به‌عنوان یک ابزار سرکوبگر، در سطح جهانی به‌شدت محکوم شده
است.
در پایان به شرح نامه ای از وریشه (جوانا) مرادی اختصاص
یافته که در ۲۱ مهرماه ۱۴۰۳ از زندان اوین درباره اعدام‌ها خطاب به "جامعه‌ی
آزاد و نهادهای بین‌المللی" نوشته است. وریشه(جوانا) مرادی، زندانی سیاسی
محبوس در زندان اوین و اهل کردستان که در بهمن ۱۴۰۲ در دادگاه انقلاب اسلامی به
ریاست ابوالقاسم صلواتی متهم به بغی شد. او در خطر گرفتن صدور حکم اعدام است و از ١٩
مهرماه/ ۱۰ اکتبر" روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام" دست به اعتصاب غذا
زد که حال او رو به وخیم تر شدن است. وریشه (جوانا) مرادی در این نامه موضع خود را
نسبت به احکام اعدام جمهوری اسلامی روشن کرده تا دلیل اعتصاب غذای خود را به روشنی
اعلام کند:
"جهت
به بارنشستن اعتراض و موضع‌گیری صریح و شفاف کمپین‌های نە بە اعدام در سراسر جهان که گروەها، نهادها و سازمان‌های
بین‌المللی با هدف متوقف کردن اعدام به راه انداخته‌اند، اعتصاب غذای نامحدود خود
را ادامە خواهم داد."
"در طول چند سال گذشتە نظام جمهوری اسلامی چنان وانمود کرد کە در میان همسایگانش تنها جزیره‌ی آرام بوده و دامنه‌ی گرداب و طوفان خاورمیانە به آن نمی‌رسد، لیکن دیدیم کە چگونە سیاست‌های خارجی و داخلی‌اش در این مدت با شکست مواجە شدەاند. در داخل اوضاع بر حاکمیت توتالیتر تنگ گشته و اگر به آخرین شانس‌ها در جهت بازگشت از جباریت وقعی نهاده نشود، قطعا به دروی طوفانی خواهد رسید که در پایان کشت باد در انتظارش می‌باشد. این در حالی‌ست که نشانه‌ای از بازگشت و ایجاد بهبودی در اوضاع را نمی‌بینیم، در کنار دشوارتر گشتن اوضاع معیشتی، سیاسی، اجتماعی، روانی، هم‌اکنون وضعیت حقوق بشری در ایران روز بە روز در حال بدتر شدن است. از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون آمار اعدام ها بە ٥٣١ تن رسیدە است. در سال گذشتە نیز ٨١١ تن اعدام شدەاند و آمار اعدام‌ها حاکی از آن است کە اعدام زنان نسبت بە سال گذشتە ٣٥ درصد افزایش یافتە است. این آمارها نشان می‌دهند کە حاکمیت نە تنها برنامەای برای بهبودی وضعیت کنونی جامعە ندارد، بلکە با اجرای سیاست‌های انکارگرا و حذف «دیگران»ی که خود ساخته است، جامعە را بە سوی نابودی سوق می‌دهد. با اینکه این امر بسیار عیان است، اما لازم است این واقعیت تلخ مدام به گوش جهانیان رسانده شود. بخشی از تلاش علیه این وضعیت و در مقابله و مخالفت با حاکمیت جبار نیز همانند همگان بر عهده‌ی ما زندانیان نیز می‌باشد. " ((6
References
1-
https://ir.voanews.com/a/two-executions-iran-world-day-against-executions/7817431.html
2-
https://ir.voanews.com/a/execution-prisoners-iran-human-rights/7816043.html
3-
https://www.iranrights.org/fa/newsletter/issue/149
4-
https://www.radiozamaneh.com/837135
6-
https://www.radiozamaneh.com/837135
