آرشیو مطالب منتشر شده در نشریه رهایی زن: ردیابی تأثیر زنان بر تاریخ فیلم و چالش های آنها: مروری بر تبعیض جنسیتی و تبعیض جنسیتی در صنع

سونیا راد

مقاله تحقیقی در تاریخ سینمای فمینیستی: بخش دوم

در این ماه به تاثیر جنبش های فمینیستی بر صنعت فیلم و رسانه در دهه های مختلف می پردازیم.

۲. جنبش فیلم فمینیستی در طول دهه ها و تاثیر سه موج فمنیسم بر آن

تحول جنبش‌ فیلم فمینیستی در دوره های مختلف تاریخی، بخش پویا و جدایی ‌ناپذیر مبارزه فمینیستی گسترده‌تر برای برابری جنسیتی بوده است. در این بخش به بررسی امواج چند وجهی جنبش فیلم فمینیستی پرداخته و زمینه تاریخی آنها، تأثیر فمینیسم موج اول بر سینمای اولیه، تأثیر دگرگون‌ کننده فمینیسم موج دوم بر نقش‌ زنان در فیلم، و ظهور فمینیسم متقاطع، به‌ ویژه در زمینه تبعیض نژادی و جنسیتی مورد بررسی قرار می دهیم.

جنبش های فیلم فمینیستی را می توان به موج های متمایز تقسیم کرد که با امواج کنشگری فمینیستی همسو می شوند. این جنبش ها منعکس کننده مناظر متغیر اجتماعی و سیاسی دوران مربوطه خود هستند. بررسی این امواج بینشی را در مورد تحولات فیلم فمینیستی و چالش ها و پیروزی هایی که زنان در صنعت فیلم تجربه کرده اند، ارائه می دهد.

تأثیر فمینیسم موج اول بر سینمای اولیه

ظهور موج اول فمینیسم در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با ظهور سینما بسیار مشابه بود. جنبش حق رای و مبارزه برای حقوق زنان در شکل گیری سینمای اولیه نقش اساسی داشت و زمینه را برای ظهور فیلم فمینیستی فراهم کرد. فیلمسازان زن مانند آلیس گای بلاش از این رسانه نوپا برای پرداختن به مسائل جنسیتی استفاده کردند و در زمانی که حضور آنها در صنعت هنوز نسبتاً غیر معمول بود، بستری برای صدای زنان فراهم کرد. در اوایل قرن بیستم، سینمای نوظهور منعکس کننده گام آزمایشی فمینیسم موج اول بود. این شامل حضور «زنان جدید» در جلو و پشت دوربین و همچنین در محتوای اثر بود.

در دهه 1970، محققان و فعالان فمینیست از نمایش زنان در سینمای عامه پسند انتقاد کردند. آنها اظهار داشتند که زنان اغلب بصورت ابژه تصویر شده و به موقعیت های جزئی محدود می شوند. برخی از موضوعات کلیدی در نظریه فیلم فمینیستی عبارتند از:

- نوع نگاه تماشاگر بر زن

- رئالیسم و ضد سینما

- نحوه استقبال از فیلم های زنان

تحقیقات حضور پررنگ زنان در دهه‌ های اول تولید فیلم٬ و تنوع بالای پست ‌های آنها در بخش های مختلف فیلمسازی را آشکار کرده است. به عنوان مثال، آلیس گای بلاشه استودیوی خود را به نام سولار پیکچرز (Solax Pictures) در سال 1910 تأسیس کرد و فیلم‌ های زیادی ساخت که زنان یا نقش اصلی را داشتند یا جایگاهشان از لحاظ کاراکتر با مردان همتراز بود. برگهای ریزان ((Falling Leaves ساخته او در سال ۱۹۱۲ یکی از کارهای او در این زمره است.

فمنیسم موج دوم و تأثیر آن بر نقش زنان در فیلم

موج دوم جنبش فمینیستی که در دهه های 1960 و 1970 شتاب قابل توجهی داشت، دوران جدیدی را در سینمای فمینیستی به وجود آورد. با شتاب گرفتن جنبش فمینیستی، فیلمسازان و بازیگران زن شروع به چالش کشیدن نقش های جنسیتی سنتی هم در جلو و هم پشت دوربین کردند. زنان در سینما به موضوعات ناشناخته قبلی پرداختند و در آن دوره فیلم‌هایی که به آزادی زنان، حقوق باروری و تبعیض در محل کار می‌پردازند، افزایش یافت.

فیلمسازان موج دوم فمینیست به زنان این قدرت را دادند که در تعداد بیشتری پشت دوربین بروند. کار پیشگام آنها جایگاهی شد برای شنیده شدن صداها، داستان ها ‌ و مسائلی که قبلا یا نادیده گرفته شده یا نادرست معرفی شده بودند. فیلم‌ های آنها دیدگاهی جایگزین به جریان اصلی ارائه داد و نحوه ساخت فیلم ‌ها را به شیوه های بیشتر تاثیر گزار، تغییر داد. در این دوره زنانی که قبلا محکوم به زندگی در جامعه ای مردسالار بودند و باید ظاهر٬ شخصیت و کردار خود را بر مبنای خواست های مردانه هماهنگ می کردند٬ حالا پشت و جلو دوربین دست به ساخت مستندهایی زدند که صدای آنها را از عمق دردهای حقوق از دست رفته شان به جوامع می رساند.

این فیلم‌های مستند در گروه‌های بالابرنده هوشیاری و آگاهی تماشا می‌شدند تا بحث و اندیشه در مورد امکانات جدید زنان را بر انگیزند. هنگامی که زنان به حقوق خود پی برده و آموختند که چگونه خود را اثبات کنند، از موقعیت خود و ستمی که در حق آنها روا می شد به عنوان ابزاری برای حرکت رو به جلو و رهایی خود بهره بردند.

یکی از فیلم های ساخته شده در این دوره مستندی است به نام

“جِینی برای جِینی” (Janie's Janie)که به زندگی یک زن طبقه کارگر از ایالت نیوجرسی آمریکا می پردازد. در معرفی فیلم آمده: ” پس از سال ها آزار و اذیت، یک زن از طبقه کارگر در نیوآرک، نیوجرسی، متوجه می شود که باید کنترل زندگی خود را در دست بگیرد. “ فیلمسازان برای ساخت این مستند مصاحبه ها و مطالب واقعی را با هم ترکیب کردند تا شکل بصری خلاقانه ای به دغدغه های فمینیستی ببخشند.

Janie's Janie توسط گروه نیوریلز (NewReels) ، یک گروه فعال حقوق زنان تولید شد، که در بخش های مختلف جنبش های اجتماعی مهم آن زمان را در سراسر ایالات متحده پوشش می داد. در بخشی از مصاحبه جِینی اینطور می گوید: ”‍من اول جینی پدرم (دختر پدرم) بودم٬ بعد شدم جینیِ شوهرم٬ اما حالا می خواهم جِینی خودم (برای خودم) باشم... “این جمله اعتراضی نشان دهنده ارتقاء سطح آگاهی او و در کل زنان در آن دوره نسبت به حقوق انسانی خود و گذر از ابژه بودن و مالکیت مردان بر آنها می باشد.

برای تماشای این مستند تاثیرگزار می توانید به این لینک بروید:

Janie’s Janie 1971

موج سوم: فمینیسم متقاطع در زمینه نژاد و جنسیت

موج سوم فمینیسم، به ویژه در اواخر قرن ۲۰ و اوایل قرن ۲۱، ظهور فمینیسم متقاطع را رقم زد. این موج اذعان داشت که جنبش فمینیستی نه تنها به جنسیت بلکه باید به نژاد، گرایش جنسی و سایر هویت‌های متقاطع نیز بپردازد. با توجه به سینمای فمینیستی، این امر مستلزم به تصویر کشیدن تجربیات زندگی زنانی بود که از پس زمینه های فرهنگی مختلف می آمدند، مثل شناخت موانع متمایز پیش روی زنان رنگین پوست، افراد با گرایش های جنسی متفاوت (LGBTQ)، و سایر

اقشاری که در اقلیت بودند. فیلم‌ هایی مانند «دختران غبار» (Daughters of the Dust-1991) به کارگردانی جولی داش (Julie Dash)، و «پریا» به کارگردانی دی ریس(Pariah by Dee Rees-2011) ، نمونه ‌هایی از کاوش در تقاطع فمنیسم در سینما هستند و دیدگاهی فراگیرتر از فمینیسم ارائه می‌دهند.

بطور کلی بررسی جنبش‌ های فیلم فمینیستی در طول تاریخ، تصویری غنی از پیشرفت ها، چالش‌ها و تغییرات اجتماعی را در پیش رو می گذارد٬ که بازتاب رشد خودآگاهی زنان در فراز و فرودهای مبارزاتشان برای رسیدن به حقوق اولیه خود است. فمینیسم موج اول با دفاع از حقوق اولیه زنان در اجتماع مثل حق رأی، زمینه را برای سینمای فمینیستی فراهم کرد، در حالی که فمینیسم موج دوم، دوره ای از بررسی انتقادی و بازتعریف نقش های زنان در صنعت فیلم را تسریع کرد. ظهور فمینیسم متقاطع، دامنه فیلم فمینیستی را با شناخت تعاملات پیچیده نژاد، جنسیت و سایر هویت ها گسترش داد. از طریق این امواج، جنبش های فیلم